Kanal İstanbul projesine Amerikalı MWH Global şirketi talip oldu!
Başbakan Erdoğan'ın Kanal İstanbul projesine Amerikalı MWH Global şirketi talip oldu. Konuyla ilgili Başbakanla görüşen Panama Kanalı'nın da yapımcısı olan ABD'li dev, bir yıl önce açtığı Türkiye ofisinde kanal ile ilgili çalışmalar yürütüyor
Başbakan Erdoğan'ın ABD ziyareti, siyasi olduğu kadar ekonomik anlamda da önemli gelişmeleri beraberinde getirdi. Öncelikle Moody's'ten beklenen not artırımı açıklaması moralleri yükseltirken, ardı sıra Kuzey Irak'ta petrol arama konusundaki işbirliği ve ABD ile (Serbest Ticaret Anlaşması) STA için oluşturulan Yüksek Düzeyli Çalışma Grubu da ziyaretin ekonomik anlamda önemli adımlarından oldu.
Tabii Başbakan Erdoğan 'Çılgın Proje'sini de unutmadı ve Amerikan Ticaret Odası'nın verdiği yemekte Türk ve Amerikan iş adamlarına yaptığı konuşmada 'Kanal İstanbul' projesinin yakın zamanda ihaleye çıkacağını tekrar duyurdu.
Aslında Başbakan Erdoğan, Amerika ziyareti öncesi konuyla ilgili bir görüşme yaptı. Aldığımız bilgiye göre Amerikalı mühendislik şirketi MWH Global'in Türkiye'deki danışmanlarıyla Türkiye'de yaklaşık 10 gün önce bir araya gelen Erdoğan, Kanal İstanbul'un mühendislik detaylarıyla ilgili de kısa bir görüşme yaptı. Hemen belirtelim bu şirketin en önemli özelliği Panama Kanalı'nı inşa etmiş olması. Bundan 100 yıl kadar önce 1914'te devreye giren Panama Kanalı bilindiği gibi dünyanın en önemli mühendislik harikalarından biri. O dönem ve her dönem dünya çapında en çok ses getiren proje olarak anılıyor.
GEÇEN YIL GELDİ
Başbakan Erdoğan'ın ortaya koyduğu Kanal İstanbul projesinin mühendislik altyapısına talip olan MWH Global, deniz inşası ve dev kanallar konusunda dünyanın sayılı şirketlerinden biri. Panama Kanalı'nın inşası grubun en prestijli işi. Şirket, dünya genelinde 35 ülkede atık su, enerji ve mühendislik hizmetleri konusunda faaliyet yürütüyor.
Kanal İstanbul projesiyle de yakından ilgilenen şirket, Türkiye'ye yaklaşık bir yıl önce giriş yaptı. Türkiye ofisini 2012'de kuran MWH Global, bir yıllık süreçte daha çok Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile çalışmalar yürütüyor. Özellikle belediyelere de içme suyu ve atık su yönetimi konusunda destek veriyor. Hatta Erzurum belediyesiyle atık su yönetimi konusunda işbirliği anlaşması yapan MWH Global, enerji alanında da HES'lerle ilgili mühendislik projeleri üretiyor.
YAKINDAN İLGİLİYİZ
2012 yılını 2 milyar dolarlık bir ciro ile kapatan şirketin şu dönem odaklandığı en önemli proje, Panama Kanalı'nın genişletme çalışması. İnşa edildikten 100 yıl sonra, bu defa 4 milyar dolar bütçeyle genişletme çalışmalarının başladığı Panama Kanalı MWH Global tarafından yürütülüyor.
8 bin çalışanlı şirkette bir Türk mühendis de var. Yedi yıl önce şirkette çalışmaya başlayan ve Dubai'deki projelerde görev üstlenen Murat Sarıoğlu, şirketteki tek Türk mühendis. MWH Global, Türkiye ofisini kendisine emanet etmiş. MWH Global Türkiye Operasyon Direktörü Murat Sarıoğlu'na Kanal İstanbul projesi ihalesine yönelik çalışmalarını soruyoruz. Açılacak ihalede yer almak istediklerini belirten Sarıoğlu, "Tabii, bu tamamen ihale koşullarını bağlı.
Fakat açık söylemek gerekirse, biz de projeyle yakından ilgileniyoruz. Güzergah belli olmadığı için yorumlamak zor. Fakat çok büyük proje ve kim altına girerse girsin riskli bir proje. Yapımı, inşaatı ve mühendislik detaylan açısından zorluklan olan bir iş. İyi düşünmek gerekiyor" diyor.
GÜZERGAHA RANT ENGELİ
Projenin bugün başlansa 2023 yılına rahatlıkla yetişeceğini kaydeden Murat Sarıoğlu ile Kanal İstanbul için nasıl bir mühendislik projesi üretilebileceğini konuştuk. Proje için ciddi bir fizibilite çalışması gerektiğini belirten Sarıoglu, Panama Kanalı inşasında ki detayları anlatıyor: "Panama Kanalı'nın sadece genişletme çalışması için açılan ihalede Panama Hükümeti, konsorsiyumlardan mühendislik şirketlerini belirlemelerini de istedi. Kanal İstanbul'da nasıl bir ihale süreci yaşanacak gelecek günlerde göreceğiz. Fakat unutulmaması gereken bir şey var o da bu işte en önemli ayak mühendislik." Sarıoğlu, dünyadaki sayılı mühendislik harikalarından biri olacak bu projede mühendislik etütlere verilen önemin projenin başarısını da göstereceğini belirtiyor.
Şirketin Panama Kanalı'nda yaşadığı deneyimlerden yola çıkarak Kanal İstanbul'daki olası teknik detayları konuştuğumuz Sarıoğlu, projeyle ilgili en önemli gündem maddesinin güzergah olduğunu söylüyor.
Güzergahın hükümet tarafından rantın engellenmek istenmesi nedeniyle açıklanmadığını kaydeden Sarıoğlu, fakat ortalama 45-50 km uzunluğunda olması beklenen güzergahın ardından en önemli ilk adımın etüd çalışması olduğunu anlatıyor.
Ardından en önemli maliyet kalemini kamulaştırma konusunun oluşturduğunu belirten Sanoğlu, hükümetin bu anlamda güzergahı da kamu arazilerine göre belirleyebileceğini söylüyor. Bir diğer konu ise kazı çalışmaları. Maliyetin en önemli ayaklarından birinin kazı çalışmaları olduğunu anlatan Sanoğlu, inşa çalışmalarının ıslak veya kuru zemin çalışmalarına göre değişeceğini de anlatıyor.
İki kanal arasındaki teknik karşılaştırmalar
• Projenin ilk ayağında etüd çalışmaları çok önemli. Panama Kanalı'nda bu son genişletme çalışmalarında bile ön etütlerde kanalın genişlik, boyut ve güzergahı bilgisayar ortamında bir boyutlu matematiksel modellere yüklenmiş. Bu modeller simüle edilmiş. Buna göre senaryolar oluşturulmuş ve bu da yetmemiş bu kanalın Avrupa'da bir ülkede fiziksel modeli kurulup testler yapılmış. Kanal İstanbul için de böyle bir çalışma olması mümkün.
• 100 yıl önce yapılan 80 kilometre uzunluğundaki Panama Kanalı'nda en önemli mühendislik adım kilit sistemi. Kot farkının kilit sistemle aşıldığı Panama Kanalı'nda akıntı hızı 0.4. Kanal İstanbul'da ise güzergahı belli olmasa da Karadeniz ve Marmara arasında 40 cm seviye farkı var. Boğaz'da ciddi akıntı olması da bir başka dezavantaj. Özellikle fırtınalı ve yağmurlu günlerde bu akıntının çok daha yükseldiği biliniyor. Panama'daki akıntı 0.4 cm, ama buradaki 1.8-2 cm'ye çıkabiliyor.
• İşin bir diğer tarafı da kamulaştırma. Beklentiler, güzergahın, içme su kaynaklarını kapsamayacak ve mümkün olduğunca kamunun sahip olduğu arazilerden gideceği yönünde.
• Kanal İstanbul'da geo teknik çalışmalar çok önemli. Buna göre kot farkının nasıl aşılacağı önemli bir faktör. Yükseklikler indirilirse, milyarca metreküplük bir hafriyat oluşacak. Bu hafriyat da 3. Havalimanının kömür ocakları nedeniyle çukurluklarının kapatılmasında kullanılacak. Bu işin bir tarafı da çevresel faktör. Bu yükseltilerin tamamen indirilmesi durumunda çevresel etki iyi hesaplanmalı.
• Kilit sistem uygulanırsa, yükseltilerde büyük traşlamaya gerek kalmayacak. Eğer kıvrımlı olursa bentler de konulacak. Bir diğer maliyet kalemi de kanalla ada haline dönecek kısmı bağlayacak köprülerin olması.
• Dünyada en önemli mühendislik çalışmalarından biri olan Panama Kanalı'na giren bir gemi 12-14 saat arasında kanalı aşıyor. Kanala giren yük gemileri girişte Panamalı kaptanlara bırakılıyor. Dünyada ilk ve tek bu uygulama ile dümene geçen Panamalı Kaptanlar, gemiyi Kanal'dan geçirip iniyorlar. Böylece kaza riski minimuma indiriliyor. Kanal İstanbul projesi için böyle bir uygulama olabilir.
• Maliyete yansıyacak bir diğer konu ise deprem kuşağında yer alıyor olmak. Deprem kuşağında yer alan Panama Kanalı 8 şiddetinde bir depreme karşı koyabilecek bir güvenlikte inşa edilmiş. Kanal İstanbul içinse buna göre güvenlikli bir mühendislik gerektiği bunun da maliyeti etkileyeceği aktarılıyor.
Panama'nın gelirlerinin yüzde 60'ı kanaldan
1914 yılında inşası tamamlanan Panama Kanalı Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanusu birbirine bağlayan bir su yolu. Panama Devleti'nin gelirlerinin yüzde 60'ını sağlayan bu kanaldan yılda 14 bin civarında yük gemisi geçiyor. Mühendislik anlamda kilit sistemiyle öne çıkan bu kanal, Okyanus ötesi sefer yapan büyük gemiler için çok önemli. Kanalın çalışma tarzı da ilginç. Yük gemileri, içi su ile doldurulan üç havuzda aşamalı olarak deniz seviyesinden otuz metre yükseltilerek dağların arasındaki bir göle çıkarılıyor. Bu küçük gölde kendi makine güçleriyle ilerleyen gemiler, üç ayrı havuzdan geçerek diğer okyanusa varıyor.
Sibel Atik/Ekonomist
Yorum Yaz