Rona Soysal: Elinde nakdi olan Florida'da kazanır!
ABD'nin Florida eyaleti Türkiye'den yatırımcı bekliyor. Birçok lokal yatırımcının dar boğaza düştüğü ve projelerini devretmek için beklediği Florida'da konut, rezidans, AVM ve kiralama yöntemiyle kâr getiren projelerde pek çok fırsat olduğunu söyleyen Real Estate Consultant Kurucusu Rona Soysal, "Elinde nakit olan Florida'da her zaman para kazanır" diyor
Kriz, elinde nakit parası olan hem konut hem de ticari gayrimenkul yatırımcıları için fırsatlar yarattı ve yaratmaya devam ediyor. Özellikle 2008 yılında yaşadığı mortgage kriziyle ağır darbe alan ABD piyasası, bugün hızlı bir toparlanma sürecinde. Emlak piyasası yeniden canlanmaya ve lüks konut projeleri inşa edilmeye başlandı. Ancak fînansal olarak ABD'li yatırımcılar hala dar boğazda. Bu da başka ülkelerden yatırımcılarla ortaklık arayışını beraberinde getiriyor.
ABD'nin Florida eyaletinde Real Estate Consultant adlı gayrimenkul danışmanlığı şirketiyle faaliyet gösteren Rona Soysal, Türkiye'den Miami başta olmak üzere Florida'ya yatırım yapmak isteyen yatırımcılara, danışmanlık hizmeti sunuyor. Hatta yatırımcılar adına onların ABD'deki gayrimenkullerini yönetiyor. Bankacı kökenli Soysal, özellikle Florida'da Türk yatırımcılar için birçok yatırım imkanı olduğunu söylüyor.
Soysal, finansal dar boğaza düşmüş birçok yerli yatırımcının da projelerini satmak için yabancı bir yatırımcı beklediğine dikkat çekiyor. "Elinde nakdi olan Florida'da her zaman para kazanır" diyen Soysal, somlarımızı şöyle yanıtladı:
Türkiye'de profesyonel bir hayatınız vardı. Ancak siz girişimci olmayı seçtiniz. Üstelik ABD'de. Bize bu süreci anlatır mısınız?
1990'lı yılların başında yatırım bankacılığı ve yönetim danışmanlığı konularında çalışıyordum. Şirket evlilikleri uzmanlık alanımdı. Daha sonra stratejik danışmanlık yapmaya başladım. New Yoık'ta bir yatırım bankasında eğitim aldım ve o bankayı Türkiye'de temsil ettim. 2001'de ABD'de emlak sektöründe tam bir patlama olmuştu. Yeni inşaatlar yükseliyordu. 2005 yılında kişisel bir karar alarak Miami'ye taşınmaya karar verdim.
Peki orada bir gayrimenkul danışmanlığı şirketi kurmaya nasıl karar verdiniz?
ABD'de herkesin bir mortgage borcu vardı. Emlak piyasasının krize gireceğini gördüm ve bu işte uzmanlaşmaya karar verdim. "Piyasa krize girdiğinde bu gayrimenkulleıi Türklere satarım" diye düşündüm. Piyasa 2007'de krize girince, kendi şirketimi kurdum. Bankalarla ilişkimi geliştirdim. Çünkü en kıymetli varlıklar bankaların elinde olacaktı ve öyle de oldu. Türk yatırımcılara konut satmaya başladım.
Türkiye'den Florida'ya genelde yatırım amaçlı konut alımları mı oluyor yoksa ticari yatırımlar da oluyor mu?
Türk işadamlarının hemen hemen hepsi yatırım amaçlı alıyorlar. Çoğu Türkiye'de yaşıyor. Genelde holding sahipleri ve üst düzey yöneticiler kişisel yatırım yapıyorlar. Birçoğunun gayrimenkul geçmişi var. Örneğin Koç Ailesi Miami'nin en kıymetli yerlerinden biri olan Surf Club'da bizim 'condominium' dediğimiz rezidans yatırımı yapmaya başladı. Watson Island'da Mehmet Bayraktarın yatırımı malum. Piyasa krize girdiğinde bankalar finanse etmekten vazgeçmişlerdi. O yatırım tekrar canlanıyor. AVM, rezidans ve otel olarak projelendiriliyor.
Bu anlamda gayrimenkul alımından artık yatırım projelerine bir geçiş olduğunu söyleyebilir miyiz?
Evet. Eskiden daha çok yazlık alınılan olurdu. Piyasa krize girince, bankaların elindeki değerleri almaya başladılar. Müşterilerime ticari düşünmeleri konusunda öneriler veriyorum. Çünkü ticari yatırımlarda daha büyük fırsatlar var.
Miami'de Türkiye için ne gibi fırsatlar söz konusu?
Bu biraz ne tür bir yatırımcı olduğunuza bağlı. İnşaat sektöründen gelen bir yatırımcıysa, iyi bir lokasyonda sıfırdan arsa alınıp, lüks bir bina dikilebilir. Son zamanlarda Türkler bu tip yatırıma ilgi duymaya başladı. Benim de üzerinde çalıştığım 100 milyon dolarlık bir proje var şu an. Başka bir müşterim için ise deniz kenarında 20 milyon dolara arsa aldım. O da lüks konut projeleri yapıyor.
Peki Floridalı yerli yatırımcılarla ortaklık konusunda fırsatlar var mı?
Evet. Bu da aslında Türkler için büyük bir fırsat. Çünkü bankaların inşaat kredileri çok sınırlı olduğu için, bu konuda ince eleyip sık dokuyorlar, inşaat sahipleri kredi bulmakta zorlanıyor. Türkler için bu, bulunmaz bir fırsat. Birçok projeye çok rahat ortak olabilirler ya da satın da alabilirler. Çünkü Miami'de çoğu yatırımcı, projeyi belli bir noktaya kadar getirip, başka bir yatırımcıya satabiliyor. Elinde nakit olan Florida'da her zaman para kazanır.
Florida'da ne tip projelere ilgi söz konusu?
'Multi family' denilen bir sistem var Amerika'da. Bu sistem Türkiye'de yok. Arsayı alıp, binayı dikiyorsunuz. Bina lüks olmak zorunda değil. Bu daireleri satmıyor, kiralıyorsunuz. Aynı tip daireler bulunuyor bu projelerde. Bazen mobilyalı, bazen mobilyasız kiralanabiliyor. Bu binadan ömür boyu para kazanabilirsiniz. Bütün büyük fonlar bu tip yatırımlara ilgi duyuyor. Bu çok daha kârlı bir yatırım modeli.
Ne kadarlık bir yatırım yapmak gerekiyor bu tip bir proje için?
Bu alanda satılık binalar var. 500 bin dolarla da olur, 20 milyon dolarla da. 500 bin dolara Miami'de 10 dairelik bir multi family satın alınabilir. Ayrıca ticari yatırımda büyük fırsatlar var. Hala ofis ve AVM projeleri inşa etmek mümkün. Yatırımcılar mortgage borçlarını ödeyemiyor ya da borçlarını ödeyip çıkmak istiyorlar.
Türkiye'de AVM yatırımlarında bir patlama yaşanıyor. Türkiye'den Miami'ye AVM yatırımı ilgisi var mı? Pek ilgileri yok aslında. ABD'de AVM yapılanması Türkiye'deki gibi değil. Strip mail denilen bu AVM'ler açık alanlara inşa ediliyor. Arabanızı park edebileceğiniz bir park alanı, oyuncakçı, muhasebeci, doktor, dişçi, fast food restoran, süper marketin bulunduğu bir alışveriş merkezi modeli. Bizim yatırımcılarımız daha şaşalı projelere alışık oldukları için bu tarz yatırım modelini yadırgayabiliyorlar. Aslında iyi geri dönüşleri var bu AVM yatırımlarının. 10-15 yıllık uzun soluklu kira sözleşmeleri imzalanıyor.
"Bankaların elinde hala varlık var"
ABD gayrimenkul piyasasının giderek toparlanmaya başladığını ifade eden Rona Soysal, finansman kapılarının yavaş yavaş açılmaya başlamasıyla yatırımcının piyasaya olan güveninin arttığını ifade ediyor. Piyasanın hala son derece rekabetçi olduğunu belirten Soysal, "Konutlarda fiyatlar yeniden yükselmeye başladı. Ancak genel olarak bakarsak İstanbul'daki rakamlara göre son derece düşük. Bankaların eline bir sürü varlık geliyor. Ekonomi tam anlamıyla ayağa kalkmadan, işsizlik azalmadan bu süreç devam edecek" diyor.
Burcu Tuvay/Ekonomist
Yorum Yaz