Sismik izolatör nedir ve ne işe yarar?
Deprem yalıtım sistemi olarak bilinen sismik izolatör, binaları zemininden izole ederek depremin binaya olan etkisini azaltmak amacıyla kullanılır. Genelde binanın temeline ya da bodrum katına yerleştirilir.
Son yıllarda yaşanan deprem felaketleri ve özellikle de 6 Şubat da meydana gelen, “Asrın Felaketi” olarak da nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli depremlerden sonra, depremle yaşamayı öğrenmek kaçınılmaz bir hale geldi. Bireysel, kamusal, kurumsal tedbirlerin ve depreme dayanıklı yapılar inşa etmenin önemi bir kez daha anlaşıldı. Ve bunlara bağlı olarak, depreme dayanıklı yapıların yolu da sismik izolatörden geçiyor.
Sismik izolatör, yapı ile temel arasına yerleştirilen cihazlardan meydana geliyor. Özet olarak sismik izolatör, depremin enerjisini emerek depremin kuvvetini azaltıyor ve yapıyı hasardan korumaya yardımcı oluyor.
Sismik izolatör nasıl çalışır?
Deprem anında kırılan fayların oluşturduğu dalgalar, zeminin yapısına göre farklı hızda yayılmaya başlar. Sismik dalgaların yumuşak zeminlerde hızı düşükken, sert zeminlerde ise hızı daha yüksektir.
Yapılar sismik dalgaların etkisiyle titreşebilir. Bu da binanın salınım yaptığı anlamına gelir.
Bu süreye de periyot denir. Saniyede hareketin ne kadar tekrarladığı ise frekansı ifade eder.
Yapı ve zeminin periyotları birbirine yakınsa deprem anında binada rezonans meydana gelir. Yani binanın hasarı artar. Sismik izolatör, binayı bu etkilerden korumak adına yapıyı zeminden ayırarak, yapının zeminden bağımsız hareket etmesini sağlayan bir esneklik katmanı oluşturur.
Sarsıntıyla esneyen izolatörler deprem sırasında yatay hareket ederek binada oluşabilecek hasarları önler. Yani şiddetli depremlerde yapı sarsıntılardan etkilenmez veya da hafifi sallantılar oluşur. Bunlara bağlı olarak bina sakinlerinin yaralanması önlenir ve binalar hasar almaz ya da hafif düzeyde hasarlanır.
Sismik izolatör çeşitleri
Sürtünmeli sarkaç izolatörler, enerjiyi emerek yapının alacağı sarsıntıyı azaltmak için bir sürtünme mekanizması kullanır. Bir dizi silindir ile desteklenen çelik levhadan oluşur. Deprem anında makaralar çelik levhaya doğru kayarak sarsıntının enerjisini dağıtan bir sürtünme oluşturur. Böylelikle yapının salınım periyotu artar ve yıkıcı etkisi azalır.
Kurşun çekirdekli kauçuk izolatörler, enerjiyi emmek ve sarsıntıyı azaltmak için kurşun ve kauçuk kombinasyonlardan faydalanır. Kauçuk kaplı kurşun çekirdek, binadaki sarsıntıyı azaltacak şekilde tasarlanır. Deprem anında kuvveti dağıtarak, binanın titreşim periyodunu uzatır ve binanın ivmesini azaltır.
Yüksek sönümlü izolatörler, deprem anında oluşacak sarsıntıyı azaltmak ve enerjiyi emmek için kauçuk ve sönümleyicileri birlikte kullanır. Enerjiyi kontrollü dağıtmak için tasarlanmış olan damperler, sismik izolatörlerin deprem anında aşırı gerilmesini önler.
- Etiketler:
Yorum Yaz