Türk ‘gölge topları’ susuzlukla savaşacak!
Susuzlukla mücadele eden Los Angeles’ta bir barajın gölge toplarıyla kapatılmasının ardından dünyanın dikkatini çeken ürün, Türkiye’de de üretiliyor.
1983 yılında kurulan Fks Fırat Kauçuk, sessiz sedasız büyük bir başarıya imza attı. 65 bin adet kauçuk ve plastik ürün yelpazesine sahip nadir imalatçılardan bir tanesi olan firma, 2012'nin Aralık ayında gölge toplarını yapmaya başladı. Ürünü pazarlamak için çaldığı tüm kapılardan eli boş dönen firma sahipleri şimdilerde gelen taleplere yetişmeye çalışıyor. Gölge toplarının Türkiye'de duyulması ve ciddiye alınması ABD'nin Los Angeles kentinde susuzlukla savaşta benzer ürünün kullanılmasıyla başladı. "Bizim ülkemizde niye böyle şeyler olmuyor" sesleri yükselmeye başlamışken Anadolu Ajansı'nın başarılı muhabirlerinden Murat Temizer'in haberi servis etmesiyle birlikte gözler Çin ve ABD'li rakiplerini geride bırakan Türk firmasına çevrildi. Firmanın Genel Müdürü Erkan Koca ise ‘gölge topları'nı emlaktasondakika'ya anlattı.
‘Gölge topları'nın hammaddesi nedir?
Hammadde yüksek yoğunluk polietilendir.
Su havzalarında ya da barajlarda kullanıldığında insan sağlığı için bir tehdit oluşturuyor mu?
Tam aksi. Buharlaşmayı önlediği gibi içme suyu barajlarında alg oluşumunu ve bromat denilen kanserojen maddenin oluşumunu engelliyor. Çalışan işçilerin buharlaşan siyanür çözeltisine mazur kalmasının önlüyor. Ürünümüz BPA ve NSF içermediği gibi içme suyu teması için onaylıdır.
.jpg)
Dünya'da hangi alanlarda kullanılıyor bu toplar?
Hava meydanları bu ürünün en çok kullanıldığı yerler. Uçaklar en çok inerken ve yükselirken düşme tehlikesi yaşarlar. Bunun sebebi kuşların alçakta uçmasından dolayı uçak motorlarına sıkışmaları ve kokpit camını kırmaları. Gölge topları burada büyük bir işe yarıyor ve havaalanı etrafındaki su göletleri bu toplarla kapatılıp kuşların o bölgeden göç etmesi sağlanıyor. Aynı şey hızlı tren güzergahları içinde geçerli. Altın madenleri de gölge toplarının en yoğun kullanıldığı yerlerin başında geliyor. Altın birçok ocakta açık siyanür havuzlarında topraktan ayrıştırılır. Siyanür koku yaymadığı için kuşlar bunun zehirli olduğunu ayırt edememektedir. Binlerce kuş bu havuzdaki sudan içmekte ve ölmektedir. Bu ölümlerin yurt dışında çok büyük yaptırımları olmakla birlikle madenin kapanmasına sebep olmaktadır. Aynı zamanda siyanürün buharlaşıp doğaya ve orda çalışan personele zarar vermesini önlenir. Atık su havuzlarındaki zararlı kimyasalların da bu yöntemle buharlaşması önlemektedir. Ayrıca tüm nükleer santrallerin soğutma havuzu bulunur. Bu havuzlar gölge toplarıyla doldurulur ve herhangi bir sızıntıya maruz kalmamak için soğutma sırasında buharlaşma engellenir.
.jpg)
Türkiye'de durum nasıl?
Türkiye'de ise sadece maden ocaklarında kullanılmaktadır. Lakin pazar payı çok az olduğu için ve kurulum maliyeti çok yüksek olduğundan hiç bir firma bu konuyla ilgili yatırım yapmamıştır.
Sizin de bu topları ürettiğiniz haberinin kamuoyunda duyulmasının ardından nasıl tepkiler ya da talepler aldınız?
Yıllardır birçok farklı ürün imal ettik ve hiçbiri için bu kadar tebrik edilmedik. Üzücü olan biz yaptığımızda değil ABD yaptığında haber değeri kazanması. Gölge topu tanınmadan pazarlamasını yaptığım bu toplar kamu ve özel sektörler tarafından dalga konusu olurken (Evde çocuklara versek oynarlar mı? gibi) şimdi ise firmamız bu toplar sayesinde saygınlık kazandı.
Ürünün ve sonrasında bıraktığı etkinin çevreci olmadığı tartışılıyor? Bununla ilgili ne diyeceksiniz?
Ürün içme suyu barajlarında alg oluşumunu ve bromat denilen kanserojen maddenin oluşumunu önlediği için bir zarar teşkil etmiyor. Ayrıca malzeme geri dönüşüme uygun olduğu için kullanılmak istenmediği takdirde kırma makinelerinde parçalanarak yeniden hammadde olarak farklı imalatlarda kullanılması sağlanabilir.
Topların maliyeti nedir?
Alımlara göre fiyat değişkenlik göstermektedir.
Peki kullanım ömrü ne kadar?
20 yıl sonra toplar dikiş yerlerinden patlaması mümkündür.
Mesela İstanbul'daki 4.66 km karelik Alibey Barajı'nın üzerini kapatmak için kaç tane topa ihtiyaç var?
1 metrekare alan içine 121 adet top girmektedir.
Su havzalarında kullanıldığında buharlaşmayı önlemedeki etkisi nedir topların? Örnek verebilir misiniz?
Hava koşularına göre değişkenlik gösterir fakat suyu kapatma oranı yüzde 91'dir. Toplar siyah olması sebebi ısıyı içine alır. Topun içinde 300 gram su var. Geri kalanı havayla dolu olduğu için güneşten gelen ısıyı bu toplar içindeki suya iletir. Topun içinde ısınan su buharlaşır fakat kapalı bir ürün olduğu için buharlaşan su damlalar halinde soğumayla tekrar topun içindeki suya karışır. Bu sayede topların altındaki gölet sularının buharlaşmasına engel olur.
Merve N. Güreş/Emlaktasondakika.com
Yorum Yaz