Kentleşmede yeni bir dönem başlıyor. Kentsel eylem planı imzalandı!

Türkiye'nin mekansal planlama, yerleşme ve
 yapılaşma konularında Cumhuriyet'in 100. yılı 2023'ü hedef alan "kentleşme ve
 imar vizyonu" oluşturuldu.
         Yüksek Planlama Kurulu'nun, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
 koordinatörlüğünde ilgili kurum ve kuruluşların katılımıyla hazırlanan Bütünleşik
 Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı'nı (2010-2023) kabulüne ilişkin kararı,
 Resmi Gazete'de yayınlandı.
         Kısa adı Kentsel Gelişme Stratejisi (KENTGES) olan "Bütünleşik Kentsel
 Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı" ile kentleşmenin yapısal sorunlarının
 çözümüne, sağlıklı, dengeli ve yaşanabilir kentsel gelişmenin sağlanmasına
 yönelik ilke, strateji ve eylemler ortaya konuldu, uygulama esasları belirlendi
 ve bir eylem programına bağlandı.
         Bu ulusal dokümanla, yerleşmelerin yaşanabilirlik düzeyinin, mekan ve
 yaşam kalitesinin yükseltilmesi, ekonomik, sosyal ve kültürel yapılarının
 güçlendirilmesine yönelik "yol haritasının" oluşturulması amaçlanıyor.

 

         "BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI YENİDEN YAPILANDIRILACAK"
         KENTGES'te temel stratejiler, "mekansal planlama sisteminin yeniden
 yapılandırılması", "yerleşmelerin mekan ve yaşam kalitesinin artırılması",
 "yerleşmelerin ekonomik ve toplumsal yapılarının güçlendirilmesi" olmak üzere 3
 ana eksende gruplandırıldı.
         Söz konusu 3 ana eksen itibariyle hedefler, stratejiler, eylemler,
 sorumlu ve ilgili kuruluşlar ile 2023'e kadar işin tamamlanacağı süreçler
 belirlendi.
         Bunlardan bazıları şöyle:
         - Mekansal Planlama Sisteminin Yeniden Yapılandırılması (1.eksen)
         . Şehircilik ve Mekansal Planlama Çerçeve Yasası hazırlanacak.
         . Bayındırlık ve İskan Bakanlığı yeniden yapılandırılacak.
         . Yerel yönetimlerin kapasitelerinin artırılması ve yeniden
 yapılandırılması için Belediye Kanunu, Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve İl Özel
 İdaresi Kanununda ve ilgili diğer yasalarda düzenleme yapılacak.

 

         "İZLEME VE DENETLEME MEKANİZMASI KURULACAK"
         . Kent Bilgi sistemlerinin kurulmasında ve işletilmesinde ikincil mevzuat
 düzenlemeleri yapılacak.
         . Ar-Ge çalışmalarına dayalı olarak mekansal planlama ve kentsel tasarım
 konularında el kitapları hazırlanacak.
         . Mekansal planlama alanındaki yönetici ve meslek insanlarının uymaları
 gereken etik kural ve değerler belirlenecek.
         . Etkin bir izleme ve denetleme mekanizması kurulacak.
         - Yerleşmelerin Mekan ve Yaşam Kalitesinin Artırılması (2.eksen)
         . Yerleşmelerde dengeli gelişen ve kontrollü büyüyen kent makroformunun
 desteklenmesine yönelik hukuki düzenlemeler yapılacak.
         . Arsa ve arazi spekülasyonunun önlenmesi ve denetimi için yasal
 düzenleme yapılacak.
         . Farklı gelir grupları için, plan kararları, yöresel doku ve mimariye
 uygun konut üretilecek.
         . Konut kooperatiflerinin arsa ve finansman temin biçimlerinin
 araştırılması, konut sunumunun çeşitlendirilmesi ve etkinleştirilmesi için
 düzenleme yapılacak.

 

         "YENİ AÇILACAK ALIŞVERİŞ MERKEZLERİYLE İLGİLİ DÜZENLEME YAPILACAK"
         . Yapı Denetim Kanunu'nun uygulama alanı genişletilecek ve İmar
 Kanunu'nun kamu yapılarıyla ilgili maddeleri yeniden düzenlenecek.
         . Kentlerin planlı ve sağlıklı gelişimi için, yeni açılacak alışveriş
 merkezlerinin plan kararları ile uyumlu olacak şekilde nitelik, yer seçimi ve
 yapılaşma ölçütlerini içeren düzenlemeler yapılacak.
         . Yaya ve bisiklet yollarının yaygınlaşması için rehberler ve tasarım
 kriterleri ile ilgili yasal düzenleme yapılacak.
         . Yaya ve bisiklet yollarının yaygınlaşması için plan kararları
 geliştirilecek ve etkin bir şekilde uygulanacak.
         . Kentte üretilen ve kente getirilen malların depolanacağı, işleneceği ve
 dağıtılacağı merkezler mekansal planlarda ve ulaşım planlarında belirlenen
 yerlerde oluşturulacak.

 

         "BÜYÜKŞEHİRLERDE ALTYAPI ANA PLANLARI HAZIRLANACAK"
         . Ulaştırma hizmetlerinin hareket kısıtlılığı bulunanlar tarafından da
 kullanılabilmesine yönelik standartlar geliştirilecek.
         . Toplu taşıma sistemlerinin hizmet kalitesi ve teknolojik düzeyi
 artırılacak.
         . Büyükşehirlerde altyapı ana planları hazırlanacak.
         . Kentsel enerji taleplerinin mümkün olduğunca yenilenebilir enerji
 kaynakları ile karşılanmasına yönelik araştırma, envanter ve projeksiyon
 çalışmaları yapılacak.
         . Yağmur suyu depolama ve kullanımının yaygınlaştırılması için mevzuat
 hazırlanacak.
         . Yerleşmelerdeki mevcut yeşil alanları koruyan ve mekânsal
 planlarda açık ve yeşil alanlar sistemini öneren düzenlemeler yapılacak.

 

         “BÜTÜNLEŞİK TEHLİKE HARİTALARI HAZIRLANACAK"
         . Doğal ve kültürel varlıkları koruma çalışmaları kapsamında geleneksel
 ve yerel yapı malzemeleri ve teknolojileri geliştirilecek.
         . Sürdürülebilir mekan kalitesi için göstergeler hazırlanacak.
         . Kentsel dönüşüm uygulamaları için fizibilite hazırlanacak.
         . Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak
 Yardımlara Dair Kanun ve ilgili yönetmelikleri yeniden düzenlenecek.
         . Bütünleşik afet tehlikelerinin belirlenmesine yönelik mevzuat
 düzenlemesi yapılacak.
         . Bütünleşik tehlike haritaları hazırlanacak.
         . Risk Sakınım Planlamasıyla ilgili yasal düzenlemeler yapılacak.

 

         "DEPREM DIŞINDAKİ AFETLER DE ZORUNLU SİGORTA KAPSAMINA ALINACAK"
         . Risk Sakınım Planlaması el kitabı hazırlanacak.
         . Deprem dışındaki afetlerin de zorunlu sigorta kapsamına alınmasını
 sağlayacak ve risk durum raporunun da hazırlanmasını zorunlu kılacak Doğal Afet
 Sigortaları Kanunu hazırlanacak.
         . Kent Rehberleri hazırlanacak.
         . Ulusal düzeyde Şehircilik ve Planlama Müzesi oluşturulacak.

 

         "GÜVENLİ YERLEŞME TASARIM REHBERİ HAZIRLANACAK"
         . Güvenli Yerleşme Tasarım Rehberi hazırlanacak.
         . Enerji etkin ve iklim duyarlı yerleşme stratejileri hazırlanacak.
         - Yerleşmelerin Ekonomik ve Toplumsal Yapılarının Güçlendirilmesi (3.
 eksen)
         . Merkez köyler ve benzeri yerleşme uygulamaları yaygınlaştırılacak.
         . Kırsal kesimde üreticilerin teşvik edilmesi için yeni mekanizmalar ve
 araçlar geliştirilecek.

 

         "KIRSAL KESİMDE TARIM DIŞI EKONOMİK FAALİYETLER GELİŞTİRİLECEK"
         . Kırsal kesimde tarım dışı ekonomik faaliyetlerin geliştirilmesine ve
 çeşitlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılacak.
         . Kente yeni gelenlerin uyum sorunlarının giderilmesine yönelik çok yönlü
 programlar uygulanacak.
         . Kentsel hizmet alanlarının dezavantajlı grupların ihtiyaçlarına göre
 düzenlenmesi için standart geliştirilecek.
         . Sosyal yardıma ihtiyaç duyanların nesnel ölçütlerle belirlenmesi için
 araştırma yapılacak.
         . Çalışan çocuklar ve sokakta yaşayan çocuklar için entegre koruma
 programları oluşturulacak.

 

         HAZIRLANMA SÜRECİ
         KENTGES'in hazırlanma sürecinde, 2009 yılında düzenlenen Kentleşme Şurası
 önerilerinden yola çıkılarak, Türkiye'de yerleşme ve yapılaşmaya ilişkin
 kentleşme, imar ve mekansal planlamayla ilgili tespitler, sorunlar ve fırsatlar
 ile ulusal ve uluslararası dayanak ve belgelerin yönlendiriciliği esas alındı.
         Dokümanda, Kentleşme Şurasındaki çalışmalardan hareketle, Türkiye'de
 kentleşme ve yerleşmeye ilişkin sorun ve potansiyeller de ortaya konuldu.
 "Geçmişte ortaya çıkan sorunlar" başlığı altında, "kentsel sorunlar ve
 kentlerde kontrolsüz büyüme", "kırsal gelişme ve göçler", "kaçak yapılaşma ve
 gecekondu", "afete dayanıksız kentleşme", "kentsel altyapı ve çevre
 sorunları", "kentsel ulaşım sorunları", "planlama sisteminden kaynaklanan
 sorunlar" ve "yerel yönetimlerin kapasiteleri" sıralandı.
         İklim değişikliği, kentsel dönüşüm, sürdürülebilir kent formu ve enerji
 verimliliği de kentleşmede yeni olgular olarak ele alındı.