maritbet girişmaritbet
Amerikan rüyası artık mortgage kâbusu oldu

Amerikan rüyası artık mortgage kâbusu oldu

Tüm dünyayı kasıp kavuran ABD kaynaklı krizin etkileri tam olarak silinmemişken mortgage sistemine yönelik risklerin devam ettiği belirtiliyor

Kaynak:Yener Karadeniz / Yeni Şafak

Tüm dünyayı kasıp kavuran ABD kaynaklı krizin etkileri tam olarak silinmemişken mortgage sistemine yönelik risklerin devam ettiği belirtiliyor. Sektörde alınan önlemlerin yetersiz olduğu konusunda uyarıda bulunan Mortgage Uzmanı Ekonomist Şafak Erseven, 'İkinci dip olursa sebebi sadece mortgage olmaz ama krizde çok önemli bir faktör olacağı kesin" açıklamasında bulundu

ABD'de son dünya finansal krizinin temelini oluşturan mortgage sistemine yönelik korkular tam atlatılmak üzereyken, dünyanın süper güçleri olarak bilinen başta ABD ve Çin'in yanı sıra Singapur ve Hong Kong'da da mortgage sistemine yönelik sorunlar ülkeleri yeniden korkutmaya başladı. Sistemi ve sorunları Yeni Şafak'a değerlendiren mortgage uzmanı Şafak Erseven, ABD'de sorunların devam ettiğini bunun yanı sıra Singapur ve Hong Kong'da da önlem alınmadığı takdirde mortgage kâbusunun yeniden yaşanabileceğini belirtti.

ABD kabusu devam edecek
Şafak Erseven, ABD'de 2008 krizinden sonra mortgage sistemine yönelik riskleri ortadan kaldırmak için alınan önlemlerin default oranlarını yavaşlattığını fakat tam olarak durduramadığını söyledi. Erseven, ülkede işsizliğin devam ettiği sürece icraların da artarak devam edeceğini ve bunun da banka iflaslarına sebep olacağı konusunda uyarıda bulundu.

Sırada Asya ülkeleri var
ABD'den sonra şimdi de Çin'de mortgage sistemine yönelik çatlakların olduğunu vurgulayan Erseven, son 10 yılda Çin'de gayrimenkul fiyatlarının 10 katına çıktığını, önlemler alınmadığı takdirde bu kez de Çin kaynaklı mortgage krizinin çıkabileceğini söyledi. Erseven Singapur ve Hong Kong'un da sisteme yönelik riskler taşıdığı konusunda uyarıda bulundu.

Filmi baştan seyredebiliriz
Son 10 yıl içinde Çin'de gayrimenkul fiyatlarının 10 katına yükseldiğini belirten Erseven, ülkenin Japonya'nın önüne geçip dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olduğunu söyledi. Çin'in Gayri Safi Milli Hasılası'sının (GSMH) içinde gayrimenkulün payının gecen yıl yüzde 14 olarak gerçekleştiğini kaydeden Erseven bu sefer Çin kaynaklı ABD krizine benzer bir sürecin yaşanabileceğini ve tüm dünyanın bildiği bir filmi baştan seyredebileceğini ifade etti.

Çin'de gayrimenkul sektörü spekülatif
Erseven şöyle devam etti: "Çin gayrimenkul piyasasının spekülatif bir piyasa olduğunu düşünüyorum. Ancak şu an yönetim bu gidişata dur demek üzere bir takim önlemler almaya başlamış. Umarım bu önlemler ise yarar, aksi takdirde sonunu bildiğimiz bir filmi yeniden seyretmek durumunda kalacağız." Yine Singapur ve Hong Kong'un da gayrimenkul konusunda risk taşıyan ülkeler olarak göründüğüne dikkat çeken Erseven, "Bu her iki ülkede de hükümetler fiyat artışını dizginlemek için müdahalede bulundular ancak halen tam bir sonuç alınabilmiş değil" dedi.

Türkiye'de sistem sağlıklı
Türkiye mortgage piyasasını da değerlendiren Erseven, şu an itibariyle mortgage kredilerinin Türkiye GSMH'ya oranının son derece düşük olduğunu belirtti. Ülkede bankacılık sisteminin risk unsurlarını iyi değerlendirerek, usulüne göre kredi dağıtımı yapmasının gayrimenkul sektörünün sağlıklı bir süreç izlemesini sağladığını söyleyen Erseven, sektörün risk oluşturmadığınıkaydetti.

Çöküşü kimler nasıl başlattı?
Amerikan rüyasının neden kabusa dönüştüğü konusunu açıklayan Erseven, bu dönüşümde en büyük etkenin mortgage sistemi olduğunun altını çizerek konuyu şöyle açıkladı: "ABD'de 2001'den beri yükselmekte olan gayrimenkul sektöründe yer alan kreditörler, bir sure sonra kredi verecek kalitede müşteri bulamayınca daha riskli müşterileri hedef aldılar. Öyle ki bazı bankalar isi dahi olmayan insanlara ev kredisi dağıtmaya başladılar. Satılan bu mortgage kredilerinin alacak senetleri ise finansal ürünler haline getirilerek finansal piyasalarda satıldılar. Ancak bir süre sonra mortgage ödemelerinde problemler çıkmaya başlamasıyla beraber riskli krediler geri dönmeye, bunlara bağlı finansal ürünler ise çatırdamaya başladı ve çöküş sureci başladı."

Sektörün tekelcileri kendi sonlarını hazırladı
ABD finansal kriz sürecinde mortgage devleri olan Fannie Mae ve Fredi Mac'in durumunun çok önemli olduğunu kaydeden Erseven, FHA ile birlikte Amerikan mortgage pazarındaki kredilerin yüzde 90'indan fazlasının bunların garantörlüğünde olduğunu belirtti. Bu kurumların da 2006-2007 yılları arasında nedensiz bir şekilde çok riskli profillerin mortgage kredilerini almaya başladığını belirten Erseven geçen süreci bir örnekle şöyle anlattı: "Düşünün, krediyle bir ev almışsınız 300 bin dolara, hiç bir kredi sıkıntınız yok. Ama sizin sokağınızda düşük kredi profilli bir adam ev alıyor, daha sonra borçlarını ödeyemediğinden bu ev icra yoluyla satışa çıkıyor. Hem de 150 bin dolara. Simdi siz 1 yıl önce aldığınız ve değeri yarıya düşmüş bu evin borçlarını 30 yıl daha ödemeye devam mi edersiniz, yoksa evi bankaya iade edip, yari fiyatına yeni bir ev mi alırsınız ? Birçok yatırımcı aslında ödeme gücü olmasına rağmen ödememeyi tercih etti. Bu da bu kuruluşların beline kazma vuran önemli bir diğer unsur oldu ve yazılan yüksek zararlar sonucu hükümet 2008 yılında yari özel olan bu iki kurumun yönetimini tam kamulaştırmadan devraldı."

Süper güce 600 milyar dolarlık bir paket daha lazım
ABD'de 2010 yılı için ise yine geçen seneki paketin öngördüğü yatırımlara ilaveten yeni bir 6 yıllık altyapı yatırım bütçesi öngörüldüğünü hatırlatan Erseven şöyle devam etti: "500-600 milyar dolarlık yeni bir paketin daha bu yıl için devreye sokulması gerekiyor. Örneğin Krugman bu stres ortamından kurtulmak için daha fazla harcama yapılması gerektiğini özellikle vurguluyor. Ayrıca unutulmaması gereken bir diğer unsur da bu müdahalelerin zamana karşı yapıldığıdır."

Tehlike daha geçmedi
Erseven, bankaların sorunlu mortgage kredilerinin yaklaşık yüzde 68'ini zarar yazdıklarını ancak bu rakamın ticari gayrimenkul mortgagelarında daha geride kaldığını söyleyerek şöyle devam etti: "Problemli kredilerin sadece yüzde 49'u zarar yazılmış durumda. Su an itibariyle kriz riski yavaşlamış veya ertelenmiş de olsa yavaş geçecek bir ekonomi söz konusu bu krediler için, dolayısı ile bankalar için yine risk unsurunu tırmandıracak bir faktör olacaktır. Hane halkı borçları içinde mortgage bazlı riskin ne kadar yüksek olduğu son derece belirgin. Ticari mortgagelar ise belki daha vahim durumda. Nitekim geçtiğimiz ay ticari mortgage'lara bağlı finansal urun olan CMBS'lerin ödenmeme oranı yüzde 9'a çıkarak bugüne kadarki en yüksek değerine ulaşmış oldu."

ABD'de hem teşvik hem de güven eksik
ABD'de 2009 yılı için hazırlanan yaklaşık 800 milyar dolarlık ekonomik canlandırma paketi etkilerinin 2009 yılı sonuna doğru görüldüğüne dikkat çeken Şafak Erseven, etkilerin azalması ile birlikte yeterliliğinin yeniden tartışılmaya başlandığını belirtti. Erseven bu paketin zamana karşı yapıldığını vurgulayarak, piyasaya güven vermek için daha fazla miktardaki bir paketin daha orta vadede piyasaya enjekte edilmesi gerektiğini belirti. Erseven, ayrıca söz konusu paketten istihdam yaratmaya yönelik daha fazla bir pay ayrılması gerektiğini vurguladı.

Fannie Mae ve Fredi Mac tarih olacak
Yarı özel konumları olan ve piyasada tekele yakın bir konumda faaliyet gösteren Fannie Mae ve Fredi Mac ve FHA'nın ABD gayrimenkul piyasasının dengesini oluşturduğunu ve finansal piyasalarla entegrasyonunu sağlayan son derece önemli kurumlar olduğunun altını çizen Erseven, bu şirketlerin artık eski konumunu yitireceğini, bundan sonraki süreçte kurumların yerlerini özel kuruluşların alacağını öngördü.

  • Etiketler:

Yorum Yaz