AVM
07.10.2018 12:01
Okuma Süresi: 04:40 dakika

Sözleşmelerde istisnalı düzenleme

Dövizden TL’ye geçiş resmileşti. Türk Lirası ile yapılması zorunlu sözleşmeler ve istisna kapsamındaki sözleşmeler 25 başlık altında tekrar düzenlendi

Düzenlemede 15 konuda getirilen istisna dikkat çekti. Kapsam dışında tutulan ve dövizle sözleşme hakkı tanınanlar listesindeki ilginç kesimler var. İstisna listesinin fazlalığı “Düzenleme AVM kiraları için yapılmış” yorumlarına neden oldu.

Türkiye'de yerleşik kişilerin dövize endeksli gayrimenkul, menkul, iş, hizmet sözleşmeleri yapmasının önüne geçen ve mevcuttaki sözleşmelerin TL'ye çevrilmesine ilişkin esasları belirleyen düzenlemenin detayları netlik kazandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı' nın Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Karara İlişkin Tebliğ'de değişiklik yapılmasını içeren tebliği, Resmi Gazete'de yayımlandı.

TÜRKİYE'DE OTURANLAR

Buna göre, Tebliğin döviz cinsinden ve dövize endeksli sözleşmeleri içeren 8'inci maddesinde değişikliğe gidilerek, Türk Lirası ile yapılması zorunlu sözleşmeler ve istisna kapsamındaki sözleşmeler 25 başlık altında yeniden düzenlendi. Türkiye'de yerleşik kişiler, kendi aralarında akdedecekleri, gayrimenkul satış, kiralama sözleşmeleri ile iş ve hizmet sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacak.

ANLAŞMAZLIK HALİNDE 2 OCAK 2018 KURU ESAS ALINACAK

Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedeller taraflarca Türk Lirası yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa; 2 Ocak 2018 tarihinden önce akdedilen sözleşmelerdeki döviz bedelinin TL'ye çevrilmesinde, 2 Ocak'taki Merkez Bankası efektif satış kuru esas alınacak. Taraflar anlaşırsa, farklı bedeller üzerinden de TL'ye geçiş yapabilecekler. Yeni belirlenen bedeller, her yıl Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) artışa göre güncellenecek.

İSTİSNA VE KAPSAMLAR

Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile doğrudan ya da dolaylı olarak sahipliklerinde bulunan şirketler, Türkiye'de yerleşik olarak değerlendirilecek. Akdedilecek sözleşmelerde istisna kapsamına alınan, tebliğ değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilmiş bulunan sözleşmeler de anılan geçici madde hükmünden istisna sayılacak. Bu değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilmiş bulunan iş makineleri dahil taşıt kiralama sözleşmeleri anılan geçici madde hükmünden istisna sayılacak. Bu madde uyarınca sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin taraflarca Türk parası olarak yeniden belirlenmesi zorunlu olacak.

Ancak düzenlemede 15 konuda getirilen istisna dikkat çekti. Kapsam dışında tutulan ve dövizle sözleşme hakkı tanınanlar listesindeki ilginç kesimler var. İstisna listesinin fazlalığı düzenlemenin sadece Alışveriş Merkezleri'ndeki iş yeri kiralarını TL'ye çevrilmesi için yapıldığı yorumlarına neden oldu.

KAPSAM DIŞI LİSTESİ HAYLİ UZUN

Düzenlemenin kapsamı dışında tutulanların listesi hayli uzun. İşte 15 maddede özetlenen o kesimler:

* Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında yapacakları sözleşmeler dışında kalan menkul satış ve kiralama sözleşmeleri,
* Bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri,
* Donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmeleri,
* Gemilere ilişkin finansal kiralama (leasing) sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri,
* Türkiye Cumhuriyeti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye'de yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmeleri,
* Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmeler,
* Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası antlaşmaların ifası kapsamında olmak kaydıyla; yüklenicilerin üçüncü taraflarla akdedeceği gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri dışında kalan sözleşmeler,
* Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın gerçekleştirdiği işlemlerle ilgili olarak bankaların taraf olduğu sözleşmelerde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri,

SERMAYE PİYASALARINA KOLAYLIK

* Sermaye Piyasası Kanunu ile bu Kanuna dayalı olarak yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülükleri,

* Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de bulunan şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler,

* Serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri.

ULAŞTIRMA ŞİRKETLERİ DE KAPSAM DIŞINDA TUTULDU

* Türkiye'de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari hava yolu işletmeleri,

* Hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler, sivil havacılık mevzuatı kapsamında havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan veya yetkilendirilen kamu ya da özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlar ile söz konusu kuruluşların kurdukları işletme ve şirketler ile doğrudan veya dolaylı olarak sermayelerinde en az %50 hisse oranına sahip olduğu ortaklıkların Türkiye'de yerleşik kişilerle döviz cinsinden veya dövize endeksli bedeller içeren gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeler.

* Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek kıymetli evraklarda yer alan bedeller döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenebilecek.

* Uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere veya emtiaya endekslenen ve dolaylı olarak dövize endekslenen sözleşmeler, dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirilecek.

Zincir markalar memnun

Düzenleme en çok AVM kiralarından şikayet eden kesimlerin başında gelen Birleşmiş Markalar Derneği (BMD)'ni memnun etti. Kira sözleşmelerinde dövizden TL'ye geçiş tebliğine tam destek veren BMD Başkanı Sinan Öncel, Perakende sektörünün taleplerinin tamamına yakınının taslakta yer aldığını vurguladı. Öncel, “Tebliğ ön görüldüğü haliyle Uygulama tebliği taslağının aynen geçmesi halinde yurt içinde ve yurt dışında Türk markalarının büyüme hamlelerine tanık olacağız. Perakende sektöründe yeni yatırım ve istihdamın kapısı aralanacak. Markalarımız büyüyecek, Türkiye büyüyecek” değerlendirmesinde bulundu.

Tesellimiz iki yıllık süre

Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hulusi Belgü, düzenlemenin sektörü sıkıntıya sokacağını savundu. Belgü, düzenlemede tek tesellilerinin 2 yıllık süre olduğunu söyledi. Taslağın tartışmaya açıldığı süre içerisinde birçok ayrıntıyı tek tek ele aldıklarını belirten Belgü, “Kararın mevcut haliyle tüm gayrimenkul sektörünü olumsuz etkileyeceğini, iflasların olabileceğini ve yeni yatırımların önünün kesileceğini belirtmiştik. Endişe ve önerilerimizin sıralandığı kamuoyu bilgilendirmemizde sadece enflasyonla ilgili bir düzenleme olduğunu görüyoruz. AVM'lerin döviz ile olan borçluluğu 15 milyar dolar seviyelerinde” dedi.